نقش همکاری های منطقه ای بر امنیت انسانی در افغانستان

 این مقاله در فصلنامه پاییز 1390 مرکز مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجه افغانستان نشر گردیده است.

  

نقش همکاری های منطقه ای بر امنیت انسانی در افغانستان

(با تاکید بر همکاری های مشترک افغانستان و ایران) 

دکتر سردار محمد رحیمی، استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک ،دانشگاه ابن سینا[1]

چکیده:

            دو کشور ایران و افغانستان با وجود دارا بودن مرز مشترک سیاسی و برخورداری از علایق مشترک فرهنگی و دینی گمان می رود بیشترین امکان را برای گسترش همکاریهای سیاسی ،امنیتی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشند  . اما علی رغم گستردگی و تنوع مشترکات عملا در مسیر توسعه مناسبات به صورت مطلوب موانع و مشکلات متعددی موجود بوده است .حضور بیش از دو میلیون مهاجر افغان در ایران ومسایل و نا امنی های مرزهای شرقی ایران از یکسو و نگرانی های مقامات افغان در مورد امکان دخالت ایران در نا آرامی های جنوب و غرب افغانستان از طریق مرزهای مشترک دو کشور همواره بر مسیر گسترش مناسبات همه جانبه دو کشور سایه سنگینی انداخته است .این در حالیست که امنیت انسانی و ثبات سیاسی هریک از این کشورها به شدت متاثر از ایجاد فضای امن صلح و دوستی در سطح منطقه ای می باشد.

از سوی دیگر سطوح نابرابر توسعه سیاسی و اقتصادی در این کشورها باعث بوجود آمدن مهاجرتهای غیر قانونی ،قاچاق ،کشت و تولید مواد مخدر و بروز آشوبهای قومی در مناطق مرزی مشترک در دو کشور گردیده است که ضمن به خطر انداختن امنیت انسانی در مناطق مرزی با گسترش دامنه نا آرامی ها به داخل این کشورها ثبات سیاسی این دو کشور را نیز با خطرات جدی مواجه می سازد.

            افغانستان به عنوان کشوری که عمده ترین شاخص های توسعه انسانی در آن بواسطه سه دهه جنگ در وضعیت نامطلوبی قرار دارد باعث بوجودآمدن نگرانی های فراوانی برای کشورهای همسایه خود بخصوص ایران گردیده است به همین دلیل افغانستان خواهان همکاریهای همه جانبه و گسترده  ایران که امنیت و ثبات هر دو کشور را به دنبال خواهد داشت می باشد .از سوی دیگر ایران هنوز علاقه ای به شناسایی افغانستان به عنوان یک کشور مستقل با سیاست خارجی پیوند یافته با منافع این کشور با ایالات متحده آمریکا نشان نمی دهد.

            این مقاله ضمن بررسی موانع و مشکلات موجود در عرصه توسعه امنیت انسانی در حوزه مشترک دوکشور ایران و افغانستان بر جنبه های مثبت و پتانسیل های ارزشمندی که در پرتو مشترکات و علایق دو کشور قابل شناسایی هستند تاکید دارد. بنابراین بررسی موانع و مسایل مذکور می تواند مقدمه ای باشد برای جستجوی رهیافتی مشترک برای دو کشور تا ضمن کاستن خطرات امنیتی مشترک با بالا بردن سطوح همکاریها و توسعه اقدامات مشترک ضمن تامین امنیت انسانی در این محدوده ثبات سیاسی و امنیت منطقه ای را تضمین نموده راه را برای ایجاد همگرایی و اتحاد منطقه ای در آینده هموار نمایند. همچنین با توجه به وضعیت افغانستان این کشور فرصت دارد تا در رابطه با تدوین رویکرد مناسب در رابطه با امنیت انسانی در حوزه مشترک خود با ایران ضمن در نظر گرفتن موانع و مشکلات موجود از پتانسیل بالای ایران در کمک به این امر استفاده مطلوب را ببرد.

واژگان کلیدی : افغانستان ،ایران ،امنیت انسانی ، همکاری های منطقه ای       

---

1: تلفن تماس: [phone] Email: [e-mail]                                                                                                                                                

اثرگذاری تحولات سیاسی مصر بر ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه

این مقاله در شماره نخستین فصلنامه سینا ،بهار سال 90 (ویژه حقوق و علوم سیاسی )دانشگاه ابن سینا به نشر رسید

اثرگذاری تحولات سیاسی مصر بر ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه

دکتر سردارمحمد رحیمی[1]

چکیده

دگرگونی‌های سیاسی مصر و تونس، خاورمیانه را آبستن تحولات جدیدی کرده است که به نظر می‌رسد سبب تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه و دگرگونی ساختارهای ژئوپلیتیکی موجود خواهد شد. پس از این تحولات، الگوهای سیاسی حاکم بر نظام منطقه‌ای ممکن است در سه قالبِ الگوی خاورمیانه‌‌ی بزرگ، الگوی خاورمیانه‌ی اسلامی و الگوی خاورمیانه‌ی دموکراتیک شکل گیرد. هر الگو می‌تواند مناسبات ژئوپلیتیکی خاورمیانه را با دیگر نظام‌های منطقه‌ای و نظام بین‌الملل تغییر دهد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد مسیر این تحولات، در فرجام، به تحقق الگوی خاورمیانه‌ی دموکراتیک می‌انجامد. بنابراین، در نوشتار پیش رو، پی‌آمدهای این الگو برای خاورمیانه بررسی می‌شود. این مقاله با روش تحلیلی و توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتاب‌خانه‌ای و اینترنتی، فرآیند تحولات در خاورمیانه را تجزیه و تحلیل می‌کند.

واژه‌گان کلیدی

مصر، خاورمیانه‌ی دموکراتیک، خاورمیانه‌ی اسلامی، خاورمیانه‌ی بزرگ، ژئوپلیتیک.

---

[1]. دکترای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک و استاد مؤسسه‌ی تحصیلات عالی ابن‌ سینا