ژئوپلیتیک افغانستان

وبلاگ انجمن ژئوپلیتیک افغانستان

ژئوپلیتیک افغانستان

وبلاگ انجمن ژئوپلیتیک افغانستان

در جست‌وجوی ریشه‌های منازعه


برگرفته از وبسایت روزنامه اطلاعات روز : https://www.etilaatroz.com/115751/in-search-of-roots-conflict/

«منازعه جاری در افغانستان یک مسأله جدی است که همه روزه در قالب‌های مختلف به امنیت و ثبات کشور آسیب می‌رساند؛ اما این مسأله از منظر ژئوپلیتیک کمتر و حتا هیچ مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته است.» بخشی از مقدمه کتاب «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان» که روز پنجشنبه هفته گذشته در دانشگاه کاتب نقد و بررسی شد. سردارمحمد رحیمی و عباس عارفی نویسندگان  کتاب می‌گویند اثر آن‌ها به دنبال ریشه‌یابی «منازعه» افغانستان است.

سردارمحمد رحیمی نویسنده کتاب در سخنرانی‌اش گفت، مشکلات افغانستان پاسخ ژئوپلیتیکی می‌خواهد: «اگر شما برای چالش‌های جاری در افغانستان پاسخ‌های ژئوپلیتیکی داشته باشید، منازعه قابل حل است. پاسخ‌های ژئوپلیتیکی با پاسخ‌های سیاسی فرق دارد.» رحیمی در سخنانش از اهمیت بررسی منازعه جاری در افغانستان از منظر ژئوپلیتیک یادآوری کرد: «مدیریت ژئوپلیتیکی اولین گام برای حل مشکلات است.»

در جست‌وجوی ریشه‌های منازعه

افغانستان کشوری است که قومیت‌های گوناگون در آن زیست دارد. به همین دلیل از دید بسیاری، افغانستان سال‌هاست که در چرخه باطل خشونت گرفتار شده است. از طرف دیگر، برداشتی که از قومیت در افغانستان وجود دارد کلیشه‌ای و فرهنگی است. اما سردارمحمد رحیمی نویسنده کتاب می‌گوید قومیت پدیده فرهنگی نیست، بلکه ژئوپلیتیکی است: «مثلا وقتی که شما از هزاره‌جات نام می‌برید ذهن شما به سمت مناطق هزاره‌جات و هزارستان کشیده می‌شود. یا وقتی که از پشتون‌ها نام می‌برید ذهن شما به سمت مناطق جنوب و قندهار و هلمند کشیده می‌شود…»

از نظر آقای رحیمی نداشتن مدیریت سالم از منظر ژئوپلیتیکی باعث شده افغانستان در وضع فعلی گرفتار شود: «ژئوپلیتیک موضوع مهم و اساسی است و باید بیشتر از این‌ها روی این موضوع کار شود.»

کتاب «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان» از جدیدترین تحقیق‌ها در حوزه ژئوپلیتیک است.
کتاب «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان» از جدیدترین تحقیق‌ها در حوزه ژئوپلیتیک است.

عباس عارفی، نویسنده دیگر کتاب در روز نقد و بررسی کتاب گفت، منازعه اکنون افغانستان ریشه در گذشته دارد: «مسأله اساسی ما در این کتاب منازعه افغانستان است. منازعه افغانستان پس از ۲۰۰۱ مختص به این مقطع زمانی خاص نیست بلکه ادامه منازعه گذشته افغانستان است. ما منازعه افغانستان را بیشتر از منظر ژئوپلیتیک بررسی کردیم.»  

کتاب «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان (رویکرد داخلی، منطقه‌ای و جهانی)» در چهار فصل به نگارش درآمده است؛ «ژئوپلیتیک و منازعه»، «ژئوپلیتیک داخلی»، «ژئوپلیتیک منطقه‌ای» و «ژئوپلیتیک جهانی». به گفته‌ی نویسندگان کتاب اساسی‌ترین مسأله در این کتاب ریشه‌یابی «منازعه» افغانستان است.

فردین هاشمی منتقد کتاب به این باور است که  چالش منطقه‌ای اساسی‌ترین چالش افغانستان است: «افغانستان جزو معدود کشورهایی است که از سه چالش درونی، منطقوی و جهانی برخوردار است. و تحلیل منطقه‌ای این چالش از تأثیرگذارترین و مهم‌ترین این چالش‌ها به‌حساب می‌آید.» آقای هاشمی می‌گوید افغانستان در منطقه جنوب آسیا حساس‌ترین و کلیدی‌ترین موقعیت را به خود اختصاص داده است: «نظم منطقوی جنوب آسیا دو قطبی بوده که بین هند و پاکستان شکل گرفته و این نظم‌های دوقطبی بر افغانستان تأثیر خاص دارد.» او از این نظر که برای شناخت بهتر از چالش‌های موجود نیاز به شناخت دقیق این چالش‌ها وجود دارد، کتاب «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان» را سودمند خواند.

موسا جعفری منتقد دوم، با تیغ برهنه‌تر نقد به سراغ کتاب «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان» رفت. او  گفت بهتر بود در ابتدا یک تعریف خیلی دقیق و مشخص از این‌که «تحلیل ژئوپلیتیکی چیست» ارائه می‌شد. از طرف دیگر، او نبود یک نظریه منسجم و کل‌گرایانه که بتواند منازعات را در هر سه سطح تبیین کند، به‌عنوان یکی از کاستی‌های این تحقیق یادآوری کرد: «آیا در این کتاب نظریه‌ای به میان آوردیم که بتوانیم هرسه سطح را تحلیل کنیم یا برای هر سطح به نظریه مستقل نیاز داریم؟» به باور آقای جعفری، از آن‌جایی که کتاب در این کار موفق نبوده باعث شده دچار پراکندگی شود. آقای جعفری دلیل این کار را اتکای بیش از حد به منابع فارسی دانست. او گفت، بدون شک بهترین منابع در حوزه ژئوپلیتیک به زبان انگلیسی است درحالی‌که تمام منابع این کتاب به زبان فارسی است.

به گفته منتقدین حرف اصلی نویسندگان کتاب این است که  توجه به مباحثات ژئوپلیتیکی کلید حل بسیاری از معضلات و مشکلات در افغانستان است. سردارمحمد رحیمی گفت: « تمرکز بر این حوزه دانش می‌تواند کمک کند که افغانستان شناخت بهتر از خود و از ظرفیت‌های فضایی و جغرافیایی خودش داشته باشد تا بتواند بهتر سیاست‌ورزی کند و بخشی از مشکلات خودش را حل کند.»

رونمایی از کتاب ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان: رویکرد داخلی، منطقه‌ای و جهانی


برگزاری آیین رونمایی از کتاب ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان: رویکرد داخلی، منطقه‌ای و جهانی
امروز پنج‌شنبه، 4 جدی 1399، مراسم رونمایی کتاب از «ژئوپلیتیک و منازعه افغانستان: رویکرد داخلی، منطقه‌ای و جهانی»، نوشتۀ مشترک دکتر سردار محمد رحیمی و عباس عارفی از سوی انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان برگزار شد. این برنامه با سخنرانی دکتر سردار محمد رحیمی، معین وزارت معارف؛ عباس عارفی، روزنامه‌نگار؛ دکتر فرامرز تمنا، پژوهشگر روابط بین‌الملل، دانشگاه افغانستان؛ دکتر صبغت‌الله غزنوی، رئیس بنیاد تحقیقاتی طرزی و دکتر حسین‌ راموز، مشاور ارشد لوی سارنوالی، همراه بود. گردانندگی برنامه را بانو راضیه دانش به عهده داشت.
دکتر رحیمی گفت، افغانستان بسترهای زیاد برای رشد منازعه دارد و اگر توسط دولت مدیریت نگردد، دامنه آن به کشورهای منطقه خواهد رسید، که یکی از آن‌ها، منازعه سرزمینی است که افغانستان با پاکستان دارد. منازعه افغانستان بیش‌‎تر ابعاد داخلی دارد اما مدیریت نشده است. عدم مدیریت این منازعات باعث شده تا کشورهای دیگر منافع شان را در داخل افغانستان دنبال کنند تا برای آن‌ها چالشی در آینده ایجاد نشود. وی اضافه کرد، افغانستان نیاز دارد تا در حوزه ژئوپلیتیکی بیشتر کار کند و از آن برای منافع کشور استفاده شود.
عارفی گفت، در این کتاب به مولفه‌های که باعث منازعه می‌شود، تمرکز شده است که افغانستان اکثریت مولفه‌های که باعث منازعه می‌شود را با خود دارد و عدم مدیرت آن باعث ایجاد مشکلات برای کشور شده است. وی گفت، محاط به خشکه بودن افغانستان می‌تواند باعث وصل یا جدایی کشورهای منطقه گردد و این موقعیت جغرافیایی باعث شده تا یک‌ سلسله فرصت‌ها برای افغانستان فراهم گردد که یکی از آن‌ها می‌تواند، مراودات سهل با جنوب آسیا باشد. وی در آخر گفت، در این کتاب به مسائل طالبان و داعش از دید ژئوپلیتیکی نیز پراخته است.
دکتر تمنا گفت، سه روایت از منازعه افغانستان وجود دارد. 1) منازعه افغانستان عوامل داخلی دارد. 2) منازعه افغانستان ریشه خارجی یا فراملی دارد و 3) روایت بر مبنای تئوری توطعه است که روایت یا گفتمان غالب در افغانستان بر اساس بخش سوم است. دکتر تمنا در مورد کتاب گفت، اثر از لحاظ علمی روش‌مند، اثرگذار و ظرفیت ارتباط برقرار کردن با سایر رشته‌ها مثل روابط بین‌املل را دارد اما یکی ار نواقص آن عدم گفتمان مسلط کتاب است چون بیش‌تر کلی بحث گردیده است.
دکتر غزنوی گفت، موضوع ژئوپولتیک در قرن هژدهم بیش‌تر مورد توجه اندیشمندان بود و یکی از دلایل مهم آن رقابت‌های قدرت های بزرگ بود. وی گفت، منازع افغانستان زیادتر جنبه خارجی دارد چون از دید تاریخی منازعات افغانستان برمی‌گردد به کشورهای دیگر. وی گفت، نویسنده پیرامون مذهب را بسیار کلی نوشته و می‌تواند باعث انتباع نادرست خوانندگان شود چون مسئله در افغانستان مهم است و باید به آن عمیق پرداخته شود.
دکتر حسین راموز سخنران پایانی این برنامه بود. دکتر راموز بیان کرد که وقتی از منازعه افغانستان یاد می‌کنیم باید به خاطر بیاوریم که از سال 1978، افغانستان بیشتر از 3 میلیون کشته، بیشتر از سه ملیون معتاد، بیشتر از شش ملیون مهاجر و یک ملیون معلول و بیوه دارد. به اعتقاد آقای راموز در بستر ژئوپولتیک جهانی تحلیل و بررسی جنگ فعلی افغانستان مشکل به نظر می‌رسد.

Afghanistan's Conflict: Local Regional and Global Perspectives

هویت ژیوپلیتیک افغانستان و منافع ملی

Afghanistan-middle Iran: prospected and challenge toward cooperation on peace and security



Afghanistan-middle Iran: prospected and challenge toward cooperation on peace and security


Regarding Iran's role in the peace and security of Afghanistan, several important and necessary points should be considered.
First; From Iran's point of view, Afghanistan as an independent geopolitical identity has no meaning. Afghanistan has always been considered as part of the identity of the subcontinent or Central Asia.
Therefore, Afghanistan has played a marginal role in Iran's regional strategy.
Second ; Iran's approach in regional policy has been more towards West Asia, ie the Arab countries and Israel as allies of the West.
Third, the Middle East is under the influence of various countries, including major powers such as the United States, Russia, and China, as well as regional powers such as Turkey, Saudi Arabia, Israel, and Egypt.
Thus, Iran has concentrated its sphere of influence on an area called West Asia, in which Afghanistan still has a marginal role and has not received much attention.
After 9/11, and especially with the withdrawal of international troops and the weakness of the Afghan government, Iran now has to pay more attention to Afghanistan, especially the return of the Taliban to power and the loss of the previous balance between Iran, Pakistan and India in Afghanistan. .
My fourth point; With the escalation of hostilities between the United States and Iran in the international arena, especially in the Middle East, Iran is trying to strengthen its policy of looking east and the document of 25 years of strategic cooperation between Iran and China, as well as Iran's strategic approach to cooperation with Russia.

That Afghanistan regains its regional importance in Iran's new eastward policy. But this situation is facing strategic confusion in Afghanistan's regional policy because in the first; Afghanistan's position on its policy of reconciliation with the Taliban and Pakistan is still unclear. Secondly, Pakistan is not interested in Afghanistan playing a role in regional politics with Iran without the Taliban in power. Third,; Iran has not yet gained the confidence of the Afghan government to act as a link between Iran's regional interests and China, and this has left the issue complicated and ambiguous.

My suggestion is that given the introduction of the Afghanistan-Iran Strategic Partnership Summit, which is in its final stages, there is a need for Afghanistan and Iran to review this document, Iran's new approach to the East, and Afghanistan's new policy without support. NATO and the West should be placed on the bilateral dialogue table to pave the way for the formation of new relations between Iran and Afghanistan, which will guarantee lasting peace, stability and security in Afghanistan and the region.